Tiết 13 : Văn bản
À ƠI TAY MẸ
Tác giả : Bình NguyênCấu trúc
bài học
Tìm hiểu chung
Tìm hiểu chi tiết
Luyện tập
Củng cố, mở rộngI. TÌM HIỂU CHUNG
- Tên thật là Nguyễn Đăng Hào.
- Quê quán: xã Ninh Phúc, thành phố Ninh Bình, tỉnh Ninh Bình.
- Chức danh: Là Chủ tịch Hội Văn học Nghệ thuật Ninh Bình.
- Giải thưởng: Nhận hai giải Thơ lục bát (Giải A - 2003; Giải Ba - 2010) trên báo
Văn Nghệ.
1. Tác giả2. Tác phẩm
Bàn tay mẹ chắn mưa sa
Bàn tay mẹ chặn bão qua mùa màng.
Vẫn bàn tay mẹ dịu dàng
À ơi này cái trăng vàng ngủ ngon
À ơi này cái trăng tròn
À ơi này cái trăng còn nằm nôi...
Bàn tay mẹ thức một đời
À ơi này cái mặt trời bé con...
Mai sau bể cạn non mòn
À ơi tay mẹ vẫn còn hát ru.
Ru cho mềm ngọn gió thu
Ru cho tan đám sương mù lá cây
Ru cho cái khuyết tròn đầy
Cái thương cái nhớ nặng ngày xa nhau.
Bàn tay mang phép nhiệm mầu
Chắt chiu tự những dãi dầu đấy thôi.
Ru cho sóng lặng bãi bồi
Mưa không dột chỗ ngoại ngồi vá khâu
Ru cho đời nín cái đau
À ơi... Mẹ chẳng một câu ru mình./.2. Tác phẩm
Hoàn
cảnh
sáng tác
• 2003, bài thơ được tác giả gửi dự thi Thơ lục bát trên báo Văn Nghệ
Thể thơ
• Thơ lục bát
• Dòng thơ: gồm các câu thơ 6 tiếng và 8 tiếng xen kẽ.
• Bài thơ được gieo vần đặc trưng cho thể lục bát: tiếng thứ 6 của dòng lục gieo
vần xuống tiếng sáu của dòng bát
• Nhịp thơ: ngắt nhịp chẵn 2/2/2 hoặc 4/4
Bố cục
• P1: từ đầu… vẫn còn hát ru : Hình ảnh đôi bàn tay mẹ
• P2: Tiếp… một câu ru mình: Lời ru của người mẹ hiềnPHIẾU
HỌC
TẬP
1
Hình ảnh đôi bàn tay mẹ
- Bàn tay mẹ trước giông bão cuộc đời - Bàn tay mẹ dịu dàng nuôi nấng con
………………………………………………………………………
………………………………………………………………………
……………………………………………………………….
………………………………………………………………………
………………………………………………………………………
……………………………………………………………….
……………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………
…………………………….……………………………………………
………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………
…………………………………………………….
Đánh giá chung
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………PHIẾU
HỌC TẬP
1
Hình ảnh đôi bàn tay mẹ
- Bàn tay mẹ trước giông bão cuộc đời - Bàn tay mẹ dịu dàng nuôi nấng con
+ "chắn mưa sa".
+ "chặn bão qua mùa màng".
→ Mẹ mạnh mẽ, kiên cường trước khó
khăn, chông gai trong cuộc đời để bảo vệ
con, cho con được hạnh phúc, bình yên.
→ Sức mạnh phi thường, bản năng của
người làm mẹ.
+ "bàn tay mẹ dịu dàng".
+ gọi con là cái trăng vàng, cái trăng tròn, cái
trăng còn nằm nôi, cái Mặt Trời bé con.
→ Trái ngược với vẻ cứng rắn khi đối mặt với
cuộc đời, mẹ luôn dịu dàng, yêu thương con.Phiếu
học tập
số 2
Bàn tay mẹ nhiệm màu, hi sinh vì con
Bàn tay mẹ nhiệm màu, hi sinh vì con nghệ thuậtPhiếu
học tập
số 2
Bàn tay mẹ nhiệm màu, hi sinh vì con
Bàn tay mẹ nhiệm màu, hi sinh vì con nghệ thuật
+ "thức một đời".
+ "mai sau bể cạn non mòn" vẫn còn
hát ru.
+ "chắt chiu từ những dãi dầu".
→ Người mẹ vất vả, chắt chiu...nuôi nấng con.
Mẹ nuôi con suốt một đời dù cho bất cứ điều gì
xảy ra.
+ Điệp từ, điệp cấu trúc "Bàn tay mẹ", "À
ơi này cái".
+ Ẩn dụ:
Bàn tay mẹ - người mẹ.
Cái trăng, cái Mặt Trời - người con.
+ Lối thơ, nhịp thơ như lời hát ru.
→ Tác dụng:
+ Tăng sức gợi hình, gợi cảm cho sự diễn
đạt.
+ Thể hiện tình cảm của mẹ đối với đứa
con nhỏ của mình.PHIẾU HỌC TẬP 3
Lời ru của người mẹ hiền
1. Lời ru của mẹ dành cho những ai? Mẹ mong điều gì qua những lời ru ấy?
………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………......
2. Tác giả đã sử dụng biện pháp nghệ thuật gì trong các câu thơ?
………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………......
………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………......
3. Mẹ có dành suy nghĩ cho mình hay không?hình ảnh người mẹ hiện lên với
những phẩm chất gì?
………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………......
………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………......
Ru cho mềm ngọn gió thu
Ru cho tan đám sương mù lá cây
Ru cho cái khuyết tròn đầy
Cái thương cái nhớ nặng ngày xa nhau.
Bàn tay mang phép nhiệm mầu
Chắt chiu tự những dãi dầu đấy thôi.
Ru cho sóng lặng bãi bồi
Mưa không dột chỗ ngoại ngồi vá khâu
Ru cho đời nín cái đau
À ơi... Mẹ chẳng một câu ru mình./.PHIẾU HỌC TẬP 3
Lời ru của người mẹ hiền
1. Lời ru của mẹ dành cho những ai? Mẹ mong điều gì qua những lời ru ấy?
+ Nghĩ cho đứa con yếu ớt, nhớ nhung mẹ:
+ Nghĩ cho mẹ, cho bà: "sóng lặng bãi bồi", "mưa không dột chỗ bà ngồi khâu".
+ Nghĩ cho cả mọi người, cho cuộc đời: "cho đời nín đau".
2. Tác giả đã sử dụng biện pháp nghệ thuật gì trong các câu thơ?
+ Điệp từ, điệp cấu trúc: "Ru cho".
+ Ẩn dụ "cái khuyết tròn đầy".
+ Nhân hóa "đời nín cái đau".
+ Nhịp thơ như lời hát, uyển chuyển, sâu lắng.
3. Mẹ có dành suy nghĩ cho mình hay không?hình ảnh người mẹ hiện lên với
những phẩm chất gì?
- Mẹ vì mọi người mà quên mất bản thân, chẳng một mong ước cho mình
Đức hi sinh cao cả, tình cảm thiêng liêng của người mẹ.
Ru cho mềm ngọn gió thu
Ru cho tan đám sương mù lá cây
Ru cho cái khuyết tròn đầy
Cái thương cái nhớ nặng ngày xa nhau.
Bàn tay mang phép nhiệm mầu
Chắt chiu tự những dãi dầu đấy thôi.
Ru cho sóng lặng bãi bồi
Mưa không dột chỗ ngoại ngồi vá khâu
Ru cho đời nín cái đau
À ơi... Mẹ chẳng một câu ru mình./.T Ổ N G K Ế T
1. Nghệ thuật
Thể thơ lục bát nhịp nhàng như lối
hát ru con.
- Phối hợp hài hòa các biện pháp tu
từ: ẩn dụ, điệp từ, điệp cấu trúc.
2. Nội dung
À ơi tay mẹ là bài thơ bày tỏ tình
cảm của người mẹ với đứa con nhỏ
bé của mình. Qua hình ảnh đôi bàn
tay và những lời ru, bài thơ đã
khắc họa thành công một người mẹ
Việt Nam điển hình: vất vả, chắt
chiu, yêu thương, hi sinh...đến
quên mình.
3. Ý nghĩa
- Tình yêu thương bao la của cha
mẹ dành cho ta thể hiện từ những
điều bình dị, giản đơn nhất ;
- Mỗi chúng ta cần biết yêu
thương, trân trọng, biết ơn và hiếu
thảo với cha mẹ của mình.LUYỆN TẬP
Viết đoạn văn ngắn khoảng 5 -7 câu
kể về người mẹ thân yêu của em.Tìm và chép lại ít nhất 3 bài thơ
lục bát viết về chủ đề gia đình.
C Ủ N G C Ố , M Ở R Ộ N GT h a n k y o u f o r
w a t c h i n g