Văn bản Từ ngữ Đặc điểm, tính chất
Đề tài Chủ đề Tính chất Đối tượng độc giả
“Phạm
Tuyên và ca
khúc mừng
chiến thắng”
nhạc phẩm, bài hát,
cánh nhạc sĩ, bản hợp
xướng,…
phù hợp với
đề tài (về
văn hóa)
thể hiện rõ chủ
đề (quá trình
sáng tác bài hát)
trang trọng,
gần gũi
phù hợp với đối
tượng độc giả làm
nghệ thuật trong
lĩnh vực âm nhạc và
đối tượng khác
thuộc nhiều lứa
tuổi, ngành nghề,
tầng lớp, vùng
miền,…
“Điều gì giúp
bóng đá Việt
Nam chiến
thắng?”
bóng đá Việt Nam,
“thống trị”, đội tuyển
bóng đá nam, vô địch
AFF Cup, thi đấu, sân
đấu, khát khao, quyết
tâm giành chiến
thắng,…
phù hợp với
đề tài (về
văn hóa)
thể hiện rõ chủ
đề (nguyên nhân
chiến thắng của
bóng đá Việt
Nam)
tươi vui, sôi
nổi, tự hào
phù hợp với đối
tượng độc giả là
người hâm mộ, yêu
thích thể thao
LỰA CHỌN TỪ NGỮGHI NHỚ 1
Dùng từ ngữ phải phù hợp với yêu cầu
thể hiện nghĩa của văn bản.
phù hợp với đề tài
của văn bản
phù hợp với tính chất
của loại văn bản
phù hợp với bạn
đọc
văn hóa, giáo dục
hoặc thể thao, kinh
tế, môi trường…
Văn bản hành chính:
trang trọng; văn bản
giải trí: vui tươi, giàu
hình ảnh…
già hay trẻ; hâm mộ
thể thao hay quan
tâm đến các vấn đề
xã hội…LỰA CHỌN CẤU TRÚC CÂU
(Thảo luận nhóm 5 – 5 phút)
Đọc đoạn văn sau và trả lời câu hỏi:
“Một lần, khi được hỏi về thời gian sáng tác bài hát, ông cười trả lời: “Tôi viết trong hai
tiếng cộng cả cuộc đời! Bởi nếu không sống những ngày gian khổ, không nuôi khát vọng giải
phóng dân tộc, làm sao cảm xúc có thể vỡ òa cùng ngày chiến thắng. Để có được như ngày hôm
nay, chúng ta đã phải đổi bằng máu và nước mắt.” (Nguyệt Cát)
1. Tìm trạng ngữ của câu mở đầu
đoạn văn (“Một lần, khi được hỏi
về thời gian sáng tác bài hát, ông
cười trả lời”) và cho biết: Vì sao tác
giả không cần nêu đích xác ngày
tháng như trong các văn bản “Hồ
Chí Minh và “Tuyên ngôn độc
lập”, “Diễn biến chiến dịch Điện
Biên Phủ” (sách Ngữ văn 6, tập
một, trang 90, 94)?
2. Tìm trạng ngữ trong câu “Tôi
viết trong hai tiếng cộng cả cuộc
đời!”) và cho biết:
- Vị trí, công dụng của trạng ngữ
trong câu?
- Trạng ngữ và những câu tiếp theo
có mối quan hệ với nhau như thế
nào?
- Việc lựa chọn cấu trúc câu này có
tác dụng như thế nào?
3. Theo
em, cần
chú ý điều
gì khi lựa
chọn cấu
trúc câu?LỰA CHỌN CẤU TRÚC CÂU
(Thảo luận nhóm 5 – 5 phút)
Đọc đoạn văn sau và trả lời câu hỏi:
“Một lần, khi được hỏi về thời gian sáng tác bài hát, ông cười trả lời: “Tôi viết trong hai
tiếng cộng cả cuộc đời! Bởi nếu không sống những ngày gian khổ, không nuôi khát vọng giải
phóng dân tộc, làm sao cảm xúc có thể vỡ òa cùng ngày chiến thắng. Để có được như ngày hôm
nay, chúng ta đã phải đổi bằng máu và nước mắt.” (Nguyệt Cát)
1. Tìm trạng ngữ của câu mở đầu
đoạn văn (“Một lần, khi được hỏi
về thời gian sáng tác bài hát, ông
cười trả lời”) và cho biết: Vì sao tác
giả không cần nêu đích xác ngày
tháng như trong các văn bản “Hồ
Chí Minh và “Tuyên ngôn độc
lập”, “Diễn biến chiến dịch Điện
Biên Phủ” (sách Ngữ văn 6, tập
một, trang 90, 94)?
- Trạng ngữ: Một lần, khi được hỏi về
thời gian sáng tác bài hát
- Tác giả không cần nêu đích xác ngày
tháng: vì thông tin được nêu không
yêu cầu phải chính xác về thời gian,
không gian.LỰA CHỌN CẤU TRÚC CÂU
(Thảo luận nhóm 5 – 5 phút)
Đọc đoạn văn sau và trả lời câu hỏi:
“Một lần, khi được hỏi về thời gian sáng tác bài hát, ông cười trả lời: “Tôi viết trong hai
tiếng cộng cả cuộc đời! Bởi nếu không sống những ngày gian khổ, không nuôi khát vọng giải
phóng dân tộc, làm sao cảm xúc có thể vỡ òa cùng ngày chiến thắng. Để có được như ngày hôm
nay, chúng ta đã phải đổi bằng máu và nước mắt.” (Nguyệt Cát)
- Trạng ngữ: trong hai tiếng cộng cả cuộc đời
- Vị trí: cuối câu
- Công dụng: chỉ thời gian
- Mối quan hệ của trạng ngữ với những câu tiếp
theo:
+ TN: chỉ kết quả
+ Những câu tiếp theo: chỉ nguyên nhân, giải
thích rõ hơn nội dung (thông tin) được nêu ở
trạng ngữ.
- Tác dụng của việc lựa chọn cấu trúc câu: giúp
thông tin cung cấp được rõ ràng, trong bài viết.
2. Tìm trạng ngữ trong câu “Tôi
viết trong hai tiếng cộng cả cuộc
đời!”) và cho biết:
- Vị trí, công dụng của trạng ngữ
trong câu?
- Trạng ngữ và những câu tiếp theo
có mối quan hệ với nhau như thế
nào?
- Việc lựa chọn cấu trúc câu này có
tác dụng như thế nào?GHI NHỚ 2
Đặt câu phải phù hợp với yêu cầu
thể hiện nghĩa của văn bản.
phù hợp với tính
chất của loại văn bản
phù hợp với
ngữ cảnh
Văn bản hành
chính, thư từ có
những quy ước
về cách viết
Văn bản truyện
dân gian thường
mở đầu bằng
những câu giới
thiệu sự tồn tại …
phù hợp
với những
câu đứng
trước và
đứng sau
tạo thành một
mạch văn thống
nhất, không lặp
cấu trúc, gây
nhàm chán.LUYỆN TẬP
Bài tập 1. Đọc đoạn văn sau và trả lời câu hỏi:
“(1)Cũng lời Văn Cao kể, đấy là một đêm mùa đông giá buốt của Hà Nội 1944. (2)Buổi chiều,
ông đi dọc đường phố qua ga Hàng Cỏ (nay là ga Hà Nội), qua Hàng Bông rồi ra Bờ Hồ.
(3)Ông vừa đi vừa ngẫm nghĩ tìm ý cho bản hành khúc mà tổ chức vừa giao trách nhiệm.
(4)Hiện thực đập vào mắt ông là những tốp người đói khổ từ nông thôn tràn về Hà Nội, là ánh
mắt của bé gái chừng ba tuổi, là ngọn lửa tím sẫm bập bùng trong hốc mắt mọi người. (5)Đêm
ấy, về căn gác nhỏ số 171 phố Mông-gơ-răng (nay là 45 Nguyễn Thượng Hiền), nhạc sĩ Văn
Cao đã viết nốt nhạc đầu tiên cho bản hành khúc. (6)Cũng phải mất rất nhiều ngày, bản hành
khúc cho một dự báo mới hoàn chỉnh. (7)Do đang trong thời kỳ hoạt động bí mật, “Tiến quân
ca” được ghi tên tác giả bằng mật danh Anh Thọ.” (Theo Nguyễn Thụy Kha – “Nhạc sĩ Văn
Cao và Tiến quân ca” - Thứ Hai, 17 - 08 - 2015, nhandan.vn)
1.Tìm các từ ngữ chuyên dùng trong lĩnh
vực âm nhạc được sử dụng trong đoạn
trích trên? Các từ ngữ đó phù hợp với đề
tài, tính chất và bạn đọc của bài viết như
thế nào?
2. Phân tích tính mạch lạc, khoa học trong cách
trình bày của đoạn văn được thể hiện trong các
câu (1), (2), (3), (4), (5). (Chú ý mối quan hệ
nguyên nhân – kết quả giữa các câu, cách dùng từ
ngữ thay thế.)Bài tập 1
Định hướng
1. - Các từ ngữ chuyên dùng trong lĩnh vực âm
nhạc được sử dụng trong đoạn trích: hành
khúc, nhạc sĩ Văn Cao, nốt nhạc, Tiến quân ca
- Đặc điểm, tính chất:
+ phù hợp với đề tài (về văn hóa), thể hiện rõ
chủ đề (quá trình sáng tác bài “Tiến quân ca”)
+ thể hiện tính chất trang trọng, gần gũi
+ phù hợp với đối tượng độc giả làm nghệ
thuật trong lĩnh vực âm nhạc và đối nhiều
tượng khác thuộc các lứa tuổi, ngành nghề,
tầng lớp, vùng miền,…khác nhau
2. *Mối quan hệ nguyên nhân – kết quả
- (1): nguyên nhân – (2,3,4,5): kết quả
- (2): nguyên nhân – (3): kết quả
- (3): nguyên nhân – (4): kết quả
- (3), (4): nguyên nhân – (5): kết quả
đoạn văn mạch lạc
*Thay thế từ ngữ
- “ông” (câu 2,3,4) thế cho Văn Cao (câu
1); đêm ấy (câu 5) thế cho “một đêm
mùa đông giá buốt của Hà Nội 1944”
(câu 1)
đoạn văn trình bày khoa học, tránh
lặp từ
LUYỆN TẬPLUYỆN TẬP
Bài tập 2. (Bài tập 4 sgk/98) Viết một đoạn văn ngắn (khoảng 4 – 5
dòng) nói về cảm xúc của em khi xem một buổi biểu diễn văn nghệ hoặc
một cuộc thi thể thao.
Định hướng
*Hình thức
- đoạn văn (khoảng 4 – 5 dòng)
- mạch lạc, lời văn trong sáng, tự
nhiên, giàu cảm xúc
*Nội dung
- Cảm xúc: thích thú, xúc động
- Lí do:
+ Nội dung buổi biểu diễn
+ Phong cách biểu diễn của nghệ sĩ
+ Trang trí sân khấu
+…HƯỚNG DẪN HỌC Ở NHÀ
- Ôn lại và nắm chắc kiến thức đã học
- Hoàn thiện bài tập. Lập kế hoạch và thực hiện tốt bài tập
vận dụng
- Soạn bài: Những phát minh tình cờ và bất ngờ
+ Trả lời câu hỏi theo hướng dẫn sgk
+ ...TRÂN TRỌNG
CẢM ƠN