THỰC HÀNH TIẾNG VIỆT
ẨN DỤI. Lí thuyết
1. Thế nào là ẩn dụ
a. Ví dụ
“Người cha mái tóc bạc
đốt lửa cho anh nằm”
- Hình ảnh “Người cha” chỉ Bác Hồ
- Tác dụng : thể hiện tình yêu thương, sự quan tâm của Bác
dành cho các chiến sĩ.b. Nhận xét
Ẩn dụ là gọi tên các sự vật, hoặc hiện tượng này bằng tên sự vật,
hiện tượng khác có nét tương đồng với nhau có tác dụng nhằm
tăng sức gợi hình, gợi cảm.
* Sơ đồ ẩn dụ
A B
Quan hệ tương đồng2. Các kiểu ẩn dụ
Các kiểu ẩn dụ Ví dụ
1. Ẩn dụ phẩm chất “Người cha mái tóc bạc
đốt lửa cho anh nằm”
2. Ẩn dụ hình thức “Về thăm nhà Bác Làng Sen
Có hàng râm bụt thắp lên lửa hồng”
3. Ẩn dụ cách thức “Ăn quả nhớ kẻ trồng cây”
4. Ẩn dụ chuyển đổi cảm giác “Trời nắng giòn tan”Phiếu bài tập số 1
Tìm từ láy trong những câu thơ dưới đây. Chỉ ra nghĩa và tác dụngcủa chúng
đổi với việc thể hiện nội dung mà tác giả muốn biểu đạt?
a) Bàn tay mang phép nhiệm mẫu
Chất chịu từ những dãi dầu đây thôi.
(Bình Nguyên)
…………………………………………………………
…………………………………………………………
…………………………………………………………
…………………………………………………...
b) Nghẹn ngào thương mẹ nhiều hơn…
Rưng rưng từ chuyện giản đơn thường
ngày.
(Định Nam Khương)
…………………………………………………………
…………………………………………………………
…………………………………………………………
…………………………………………………………
…………………………………………………………
…………………………………………………………
………………Phiếu bài tập số 1
Tìm từ láy trong những câu thơ dưới đây. Chỉ ra nghĩa và tác dụngcủa chúng
đổi với việc thể hiện nội dung mà tác giả muốn biểu đạt?
a) Bàn tay mang phép nhiệm mẫu
Chất chịu từ những dãi dầu đây thôi.
(Bình Nguyên)
b) Nghẹn ngào thương mẹ nhiều hơn…
Rưng rưng từ chuyện giản đơn thường
ngày.
(Định Nam Khương)
a. dãi dầu => Tác dụng: chỉ những
vất vả, gian khó, sớm khuya làm
lụng của người mẹ
b. rưng rưng=> Tác dụng: cảm
xúc nghẹn ngào, xúc động của
người con khi nghĩ về mẹPhiếu bài tập số 2
Tìm ẩn dụ trong những câu thơ dưới đây. Nêu tác dụng của các ẩn
dụ đó đối với việc miêu tả sự vật và biểu cảm.
Vẫn bàn tay mẹ dịu dàng
À ơi này cái trăng vàng ngủ ngon
À ơi này cải trăng tròn
À ơi này cái trăng còn nằm nôi…
{….}
A ơi này cái mặt trời bé…
(Bình Nguyên)
……………………………………………………
……………………………………………………
……………………………………………………
……………………………………………………
……………..........................................
........................................................
.......................................................Phiếu bài tập số 2
Tìm ẩn dụ trong những câu thơ dưới đây. Nêu tác dụng của các ẩn
dụ đó đối với việc miêu tả sự vật và biểu cảm.
Vẫn bàn tay mẹ dịu dàng
À ơi này cái trăng vàng ngủ ngon
À ơi này cải trăng tròn
À ơi này cái trăng còn nằm nôi…
{….}
A ơi này cái mặt trời bé…
(Bình Nguyên)
Ẩn dụ trong câu: ” cái trăng vàng”, ”
cái trăng tròn”, ” cái trăng” => ẩn dụ
chỉ em bé
- Tác dụng: thể hiện tình cảm yêu
thương, quý trọng, con là điều tốt đẹp
quý giá nhất trần đời của mẹ, từ đó
thể hiện tình yêu của mẹ dành cho
conPhiếu bài tập số 3
Trong cụm từ và các tục ngữ (in đậm) dưới đây, biện
pháp ẩn dụ được xây dựng trên cơ sở so sánh ngầm giữa
những sự vật, sự việc nào?
a) Ru cho cát khuyết tròn đầy
Cái thương cái nhở nặng ngày xa nhau.
(Bình Nguyên)
……………………………………………………
……………………………………………………
……………………………………………………
……………………………………………………
b) Ăn quả nhớ kế trồng cây.
(Tục ngữ)
……………………………………………………
……………………………………………………
……………………………………………………
……………………………………………………
c) Gần mực thì đen, gần đèn thì sáng.
(Tục ngữ)
……………………………………………………
……………………………………………………
……………………………………………………
……………………………………………………Phiếu bài tập số 3
Trong cụm từ và các tục ngữ (in đậm) dưới đây, biện
pháp ẩn dụ được xây dựng trên cơ sở so sánh ngầm giữa
những sự vật, sự việc nào?
a) Ru cho cát khuyết tròn đầy
Cái thương cái nhở nặng ngày xa nhau.
(Bình Nguyên)
b) Ăn quả nhớ kế trồng cây.
(Tục ngữ)
c) Gần mực thì đen, gần đèn thì sáng.
(Tục ngữ)
a. ” Cái khuyết tròn đầy” => ẩn dụ
cho em bé mụ mẫm, đáng yêu
b. “Ăn quả” so sánh ngầm với hình ảnh
nói về những người hưởng thành quả.
“trồng cây” so sánh ngầm với hình ảnh
nói về những người làm ra thành quả cho
người hưởng thụ.
+ “Mực” : so sánh ngầm với những môi
trường, những phần tử xấu xa, tiêu cực
trong cuộc sống.
+ “Đèn” : so sánh ngầm với những điều
tốt đẹp, tích cực.Viết một đoạn văn ngắn khoảng 4-5 dòng
về chủ đề tình cảm gia đình trong đó có sử
dụng ít nhất 1 phép ẩn dụCỦNG CỐ, MỞ RỘNG
Em hãy tìm các câu thơ, câu văn có sử dụng biện
pháp tu từ ẩn dụ?Trân trọng cảm ơn!