? Một bạn học sinh đã trả lời câu hỏi của thầy giáo như sau:
- Truyện ngắn Việt Nam hiện đại bao gồm các tác phẩm sau:
a) Chuyện người con gái Nam Xương
b) b) Làng
c) c) Lặng Lẽ Sa Pa
d) d) Chiếc lược ngà
Câu trả lời của bạn đó có đúng không? Ý kiến của em như thế nào?STT Làng Lặng lẽ Sa Pa Chiếc lược ngà
Tác giả
Hoàn
cảnh
sáng tác
Kim Lân Nguyễn Thành Long Nguyễn Quang Sáng
Sáng tác năm 1948 trong thời
kì đầu cuộc kháng chiến
chông thực dân Pháp
Sáng tác năm 1970 trong
chuyến đi thực tế
ở Lào Cai
Sáng tác 1966 khi
tác giả đang
hoạt động ở chiến trường
Nam Bộ- Văn bản “Làng” :
1/ Ông Hai nghe tin làng chợ Dầu của ông theo giặc.
2/ Ông Hai nghe tin làng được cải chính.
- Văn bản “Lặng lẽ Sa Pa” :
Cuộc gặp gỡ tình cờ giữa ba nhân vật ông họa sĩ, cô kĩ sư với anh thanh
niên làm công tác khí tượng trên đỉnh cao Yên Sơn.
- Văn bản “Chiếc lược ngà” :
1/ Hai cha con gặp nhau sau tám năm xa cách, nhưng bé Thu không
nhận anh Sáu là ba, đến lúc em nhận ra ba và biểu lộ tình cảm thắm
thiết thì cũng là lúc cha con phải chia tay nhau (Tình huống cơ bản của
truyện)
2/ Ở chiến trường anh Sáu dồn hết tình cảm cho con bằng việc làm lược
tặng con nhưng ông đã hi sinh khi chưa kịp trao cây lược cho con gái
yêu quý.
2/ Tình huống các truyện ngắnstt làng Lặng lẽ Sa Pa Chiếc lược Ngà
Nhân vật chính
Ngôi kể
Ông Hai Anh thanh niên Anh Sáu, bé Thu
Ngôi thứ ba Ngôi thứ ba Ngôi thứ nhấtLàng
Lặng lẽ Sa Pa
Chiếc lược
ngà
Thông qua nhân vật ô Hai, truyện ngợi ca tình yêu làng quê hòa
quyện với lòng yêu nước và tinh thần kháng chiến ở người nông
dân.
Thông qua nhân vật anh thanh niên,truyện khẳng vẻ đẹp của con
người lao động và ý nghĩa của những công việc thầm lặng
Thông qua nhân vật bé Thu, anh Sáu truyện thể hiện thật cảm
động tình cảm cha con sâu nặng và cao đẹp trong cảnh ngộ éo le
của chiến tranh.
4/ Chủ đề của truyệnII/ Bài tập
Bài 1: Hãy thuật lại diễn biến tâm trạng nhân vật ông Hai khi nghe tin
làng chợ Dầu theo giặc? Vì sao ông Hai lại thấy đau đớn ,tủi hổ khi
nghe tin làng mình theo giặc?
Bài 2: Đọc lại đoạn ông Hai trò chuyện với đứa con út? Vì sao ông Hai
lại trò chuyện như thế với đứa con nhỏ? Qua những lời trò chuyện ấy,
em cảm nhận được điều gì trong tấm lòng của ông Hai với làng quê, đất
nước, với cuộc kháng chiến ?
Bài 3: Tình yêu làng quê và lòng yêu nước ở ông Hai có quan hệ như
thế nào?ĐÁP ÁN
Bài 2/
-Tâm trạng ông Hai xúc động, bế tắc ông hai trò chuyện với đứa con út vì:
+ Để trút nỗi lòng của mình, để giãi bày tâm sự của chính mình,
+ Trò chuyện với đứa con út thực chất là ông đang trò chuyện với chính
mình, để vơi đi phần nào nỗi buồn.
Bài 3/
Tình yêu làng quê hòa quyện vói lòng yêu nước và tinh thần kháng chiến gắn
bó với cách mạng ở ông HaiBài 4: Tại sao tác giả lại không đặt tên cho các nhân vật trong chuyện Lặng lẽ
Sa Pa?
Bài 5: cho đoạn văn:
“Đến lượt cô gái từ biệt. Cô chìa tay ra cho anh nắm, cẩn trọng, rõ ràng như
người ta cho nhau cái gì chứ không phải là cái bắt tay,Cô nhìn thẳng vào mắt anh
– những người con gái sắp xa ta biết không bao giờ gặp ta nữa hay nhìn ta như
vậy.”
a/ Em biết trong văn bản nào cũng có những cái bắt tay của những con người
cùng chí hướng mục đích lí tưởng và lối sống đẹp?
b/ Hãy nêu cảm nhận về những cái bắt tay đó.
Bài 6: Cho đoạn văn:
“Con bé thấy lạ quá, nó chớp mắt nhìn tôi như muốn hỏi đó là ai, mặt nó bỗng
tái đi rồi vụt chạy và kêu thét lên: “Má! Má!”. Còn anh, anh đứng sững lại đó,
nhìn theo con, nỗi đau đớn khiến mặt anh sầm lại và hai tay buông xuống như bị
gãy”
a/ lẽ ra cuộc gặp mặt sau tám năm xa cách sẽ tràn ngập niềm vui hạnh phúc
nhưng ở trong truyện, cuộc gặp mặt ấy lại khiến nân vật người “anh” đau đớn vì
sao vậy?
b/ Viết đoạn văn cảm nhận của em về tình cảm của anh Sáu với đứa con nhỏ mà
trong đó có sử dụng một câu bị động và một câu ghép? ( giao về nhà)Bai 4/
Tác giả lại không đặt tên cho các nhân vật trong chuyện Lặng lẽ Sa Pa là để
ngợi ca những con người lao động bình thường với những cống hiến hi sinh
thầm lặng cho quê hương đất nước, ca ngợi những con người một thời biết
sống đẹp, suy nghĩ đẹp. (Nhân vật đem lại tình yêu tổ quốc, tình yêu con
người, khát vọng mục đích sống làm đẹp cho đời.)
Bài 5/
-Điểm chung:
+ Đều là những cái bắt tay của tuổi trẻ, ở những vùng miền khác nhau của tổ
quốc nhưng họ chung mục đích lí tưởng sống khát khao cống hiến hi sinh
mang tài năng trí tuệ, sức lực tuổi trẻ để xây dựng,bảo vệ tổ quốc.
+ Đều là tình cảm, niềm tin, sức mạnh lí tưởng sống họ truyền cho nhau.
- Điểm khác : (giao về nhà hoàn thành)Bài 7: Hãy nêu những vẻ đẹp chung và vẻ đẹp riêng
của các tác phẩm truyện ngắn trên?-Vẻ đẹp chung :
+ Các tác phẩm đều mang vẻ đẹp của con người Việt Nam bình dị,
mộc mạc, kiên trì dũng cảm, hi sinh, mạnh mẽ, lòng yêu nước, vượt
qua gian khổ niềm tin, lạc quan cách mạng, đều có nững trải nghiệm
sâu sắc, có nhiều đổi mới trong nhận thức
+ Các tác phẩm đều ca ngợi tình yêu quê hương đất nước sâu nặng,
tinh thần kháng chiến, tinh thần cách mạng, sự cống hiến hi sinh vì
sự nghiệp xây dựng và bảo vệ tổ quốc.
+ Đều ra đời trong hoàn cảnh chiến tranh.
+ Đều có thành công về nghệ thuật dựng tình huống truyện, miêu tả
tâm lí nhân vật._ Vẻ đẹp riêng
-Làng: Xây dựng được hình tượng người nông dân với tình yêu làng quê
hòa quyện với lòng yêu nước và tinh thần kháng chiến thông qua tình huống
sâu sắc.
- Lặng lẽ Sa Pa: xây dựng hình tượng anh thanh niên với lòng yêu nghề tinh
thần trách nhiệm cao với công việc ,yêu đời yêu cuộc sống và có suy nghĩ
đẹp .
- Chiếc lược ngà: Xây dựng hai nhân vật chính:
+ Bé Thu với tình yêu thương ba sâu sắc, mãnh liệt.
+ Anh Sáu tình yêu thương con sâu nặng, sự hi sinh cao cả của một
người cha anh hùng.
C©u 1 : R«-bin-x¬n trong truyÖn lµ
ngêi níc nµo ?
Níc Anh.
Níc Ma-rèc.
Níc T©y Ban Nha.
Níc Bra-xin.
A B C D
Hãy thử lần nữa xem ! Xin chúc mừng ! Chà chà ! Tiếc quá. Chọn sai rồi !C©u 2 : V¨n b¶n “R«-bin-x¬n” ngoµi
®¶o hoang” nãi vÒ thêi ®iÓm nµo R«-
bin-x¬n sèng trªn ®¶o ?
Nh÷ng ngµy ®Çu tiªn.
Kho¶ng mét n¨m trªn ®¶o.
Sau 15 n¨m trªn ®¶o.
Ngµy cuèi cïng sau 28 n¨m 2
th¸ng 19 ngµy.
A B C D
Hãy thử lần nữa xem ! Xin chúc mừng ! Chà chà ! Tiếc quá. Chọn sai rồi !C©u 3 : NhËn xÐt nµo nãi ®óng vÒ
ch©n dung R«-bin-x¬n ?
XÊu xÝ vµ dÞ d¹ng.
K× côc vµ lËp dÞ.
Lè l¨ng vµ kÖch cëm.
K× dÞ vµ hµi híc.
A B C D
Hãy thử lần nữa xem ! Xin chúc mừng ! Chà chà ! Tiếc quá. Chọn sai rồi !1. Hãy lập bảng thống kê các tác phẩm truyện đã học:
TT
Tên tác
phẩmnăm stác
Tác giả Tóm tắt nội dung
Đặc sắc về
nghệ thuật
01.
Qua tâm trạng đau
xót, tủi hổ của ông
Hai ở nơi tản cư khi
nghe tin đồn làng
mình theo giặc,
Truyện thể hiện tình
yêu làng quê sâu
sắc thống nhất với
lòng yêu nước và
tinh thần kháng
chiến của người
dân
Xây dựng
tình huống
nhân vật,
nghệ thuật
miêu tả
tâm lí và
ngôn ngữ
nhân vật
Làng
Stác: 1948
Nhà văn: Nguyễn Kim Lân
( 1920 - 2007 )
Quê: Từ Sơn- Bắc Ninh1. Lập bảng thống kê các tác phẩm truyện đã học:
TT
Tên tác
phẩmNăm Stác
Tác giả Tóm tắt nội dung Đặc sắc về
nghệ thuật
02.
Cuộc gặp gỡ tình cờ
của ông họa sĩ, cô kĩ
sư mới ra trường với
người thanh niên
làm việc một mình tại
trạm khí tượng trên
núi cao Sa Pa. Qua
đó truyện ca ngợi
những ngời lao động
thầm lặng, có cách
sống đẹp, cống hiến
sức mình cho đất
nước.
Truyện
xây dựng
được tình
huống
hợp lí,
cách kể
chuyện tự
nhiên, có
sự kết
hợp giữa
tự sự, trữ
tình với
bình luận
Lặng
lẽ Sa
Pa
Stác: 1970
Nhà văn: Nguyễn Thành Long
(1925 – 1991 )
Quê: Duy Xuyên - Quảng Nam1. Lập bảng thống kê các tác phẩm truyện đã học:
TT
Tên tác
phẩm –
Năm stác
Tác giả Tóm tắt nội dung
Đặc sắc về
nghệ thuật
03.
Câu chuyện éo le
và cảm động về
hai cha con: Ông
Sáu và bé Thu
trong lần ông về
thăm nhà và ở khu
căn cứ. Qua đó
truyện ca ngợi tình
cha con thắm thiết
trong hoàn cảnh
chiến tranh
Truyện thành
công trong
việc miêu tả
tâm lí và xây
dựng tính
cách nhân
vật, đặc biệt
là nhân vật
bé Thu.
Chiếc
lược
ngà
Stác: 1966
NV: Nguyễn Quang Sáng
Sinh năm 1932
Quê: Chợ mới- An Giang1. Lập bảng thống kê các tác phẩm truyện đã học:
TT
Tên tác
phẩmNăm ST
Tác giả Tóm tắt nội dung
Đặc sắc về
nghệ thuật
04. Bến
quê
Stác:1985
Qua những cảm
xúc và suy nghĩ
của nhân vật Nhĩ
vào lúc cuối đời
trên giường bệnh,
truyện thức tỉnh ở
mọi người sự trân
trọng những giá trị
và vẻ đẹp bình dị,
gần gũi của cuộc
sống, của quê
hương.
Sự miêu tả
tâm lí tinh
tế, nhiều
hình ảnh
giàu tính
biểu
tượng,
cách xây
dựng tình
huống, trần
thuật theo
dòng tâm
trạng của
nhân vật.
Nhà văn: Nguyễn Minh Châu
Quê: Quỳnh Lưu – Nghệ An
(1930 – 1989)1. Lập bảng thống kê các tác phẩm truyện đã học:
TT
Tên tác
phẩmNăm ST
Tác giả Tóm tắt nội dung
Giá trị nghệ
thuật
05. Những
ngôi sao
xa xôi
Stác:1971
Nhà văn: Lê Minh Khuê
(Sinh năm 1949 )
Quê: Tĩnh Gia- Thanh Hóa
Cuộc sống, chiến
đấu của ba cô gái
TNXP trên một cao
điểm ở tuyến đường
trường sơn trong
những năm chiến
tranh chống Mĩ cứu
nước. Truyện làm
nổi bật tâm hồn
trong sáng, giàu mơ
mộng, tinh thần
dũng cảm, cuộc
sống chiến đấu đầy
gian khổ, hy sinh
nhưng rất hồn nhiên,
lạc quan của họ.
Truyện sử
dụng vai kể
là nhân vật
chính, cách
kể chuyện
tự nhiên,
ngôn ngữ
sinh động và
thành công
trong miêu
tả tâm lí
nhân vật1. Lập bảng thống kê các tác phẩm truyện đã học.
2. Sắp xếp các truện ngắn theo các thời kì lịch sử:
Thời kì
kháng chiến
chống TD
Pháp
( 1946- 1954)
Thời kì K/c
Chống Mĩ
( 1964- 1975 )
Sau 19751. Lập bảng thống kê các tác phẩm truyện đã học
2. Sắp xếp các truện ngắn theo các thời kì lịch sử
3. Những phẩm chất chung và những nét tính cách nổi bật của những
con người Việt Nam yêu nước trong hai cuộc kháng chiến chống Pháp
và chống Mĩ:
Những phẩm
Chất chung:
- Các tác phẩm trên đã phản ánh
được một phần nét tiêu biểu của
đời sống xã hội và con người Việt
Nam,với tư tưởng và tình cảm của
họ trong những thời kì lịch sử có
nhiều biến cố lớn lao từ sau CM
tháng tám năm 1945. Chủ yếu là 2
cuộc K/c chống Pháp và Mĩ.1. Lập bảng thống kê các tác phẩm truyện đã học
2. Sắp xếp các truện ngắn theo các thời kì lịch sử
3. Những phẩm chất chung và những nét tính cách nổi bật của những
con người Việt Nam yêu nước trong hai cuộc kháng chiến chống Pháp
và chống Mĩ
* Hình ảnh các thế hệ Việt Nam thuộc nhiều thế hệ được thể hiện
qua những nhân vật:
Ông Hai
Anh thanh niên
Bé Thu
Ông Sáu
Ba cô gái TNXP3. Những phẩm chất chung và những nét tính cách nổi bật của những
con người Việt Nam yêu nước trong hai cuộc kháng chiến chống Pháp
và chống Mĩ
* Những tính cách và phẩm chất nhân vật:
Ông Hai Tình yêu làng thật đặc biệt, nhưng phải đặt trong tình cảm
yêu nước và tinh thần kháng chiến.
Anh thanh niên
Bé Thu
Ông Sáu
Yêu thích và hiểu ý nghĩa công việc thầm lặng, một mình trên
núi cao, có những suy nghĩ và tình cảm tốt đẹp, trong sáng về
công việc và đối với mọi người.
Tính cách cứng cỏi, bướng bỉnh nhưng tình cảm nồng nàn,
thắm thiết với người cha.
Tình cha con sâu nặng, tha thiết trong hoàn cảnh éo le và
xa cách của chiến tranh
Ba cô gái TNXP
Tinh thần dũng cảm, không sợ hy sinh khi làm nhiệm
vụ hết sức nguy hiểm, tình cảm trong sáng, lạc quan,
hồn nhiên trong hoàn cảnh chiến đấu ác liệt.4. Một vài đặc điểm nghệ thuật của các truyện đã học trong chương trình
lớp 9.
* Vài đặc điểm nghệ thuật của các truyện đã học:
- Trần thuật ở ngôi thứ nhất ( nhân vật xưng hô “ Tôi ” ) có các truyện “
Chiếc lược ngà ”, “ Cố hương ” , “ Rô- bin xơn ngoài đảo hoang ”, “
Những ngôi sao xa xôi ”, “ Những đứa trẻ ”.
- Trần thuật ngôi thứ ba: trần thuật chủ yếu theo cái nhìn và giọng điệu
của một nhân vật, thường là nhân vật chính ( tuy không xuất hiện trực
tiếp nhân vật kể chuyện xưng tôi ) Các Truyên như: Làng, lặng lẽ Sa Pa,
Bến Quê, Con chó bấc, Bố của Xi mông.
Phương thức trần thuật.4. Một vài đặc điểm N.thuật của các truyện đã học trong chương trình lớp 9
Tác dụng của phương thức trần thuật.
Ví dụ “ Mỗi lần nhìn thấy cây lược ngà nhỏ ấy là mỗi lần tôi băn
khoăn và ngậm ngùi. Trong cuộc đời kháng chiến của tôi, tôi
chứng kiến không biết bao nhiêu cuộc chia tay, nhưng chưa
bao giờ tôi bị xúc động như lần ấy. ”
- Phương thức trần thuật ngôi thứ nhất xưng tôi giúp người kể đi sâu vào
tâm tư tình cảm của nhân vật, miêu tả được những diễn biến tâm lí tinh vi
phức tạp đang diễn ra trong tâm hồn nhân vật. Song nó cũng trong việc
miêu tả bao quát các đối tượng khách quan, khó có cái nhìn nhiều chiều,
dễ gây sự đơn điệu trong giọng văn trần thuật.4. Một vài đặc điểm N.thuật của các truyện đã học trong chương trình L9.
Tác dụng của phương thức trần thuật.
Ví dụ Khi kể về phút chia tay của ba người trong lặng lẽ Sa Pa thì cả
ba nhân vật đều trở thành đối tượng miêu tả một cách khách
quan: Anh thanh niên vừa vào, kêu lên: “Ồ ! Cô còn quên chiếc
mùi sap đây này ! ”….. Cô kĩ sư mặt đỏ ửng, nhận lại chiếc khăn
và quay vội đi… Bỗng nhà họa sĩ già quay lại chụp lấy tay người
thanh niên lắc mạnh: “ Chắc chắn rồi tôi sẽ trở lại…”.
- Phương thức trần thuật ngôi thứ nhất xưng tôi giúp người kể đi sâu vào
tâm tư tình cảm của nhân vật, miêu tả được những diễn biến tâm lí tinh vi
phức tạp đang diễn ra trong tâm hồn nhân vật. Song nó cũng trong việc
miêu tả bao quát các đối tượng khách quan, khó có cái nhìn nhiều chiều,
dễ gây sự đơn điệu trong giọng văn trần thuật.
- Truyện kể ở ngôi thứ ba người kể dường như thấy hết, biết hết và biết
tất cả mọi việc, mọi người, mọi tâm tư tình cảm của nhân vật… có khi
miêu tả lạnh lùng, khách quan , tạo ra cái nhìn nhiều chiều, tránh được sự
đơn điệu trong giọng văn trần thuật.5. Tình huống truyện đặc sắc.
Ở truyện làng
- Tác giả đặt ông Hai vào tình huống gay cấn để làm bộc lộ
sâu sắc tình cảm yêu làng, yêu nước của ông. Tình huống
ấy là cái tin làng ông theo giặc….
Ở truyện
chiếc lược ngà
- Tình huống hai cha con gặp nhau trong 8 năm xa cách
nhưng bé thu không nhận cha, đến lúc em nhậ cha và biểu
lộ tình cảm thì anh Sáu phải ra đi.
ở Bến quê
- Đặt nhân vật Nhĩ trong một hoàn cảnh đặc biệt lúc trẻ có
điều kiện đi khắp nơi trên thế giới mà không cảm nhận
được vẻ đẹp của quê hương và tình yêu của gia đình. Khi
cuối đời bị căn bệnh hiểm nghèo Nhĩ mới nhận ra điều đó
nhưng không bao giờ anh làm được.6. Nêu cảm nghĩ về nhân vật mà em có ấn tượng sâu sắc nhất?- Tãm t¾t l¹i nh÷ng t¸c phÈm truyÖn võa häc
- N¾m néi dung, nghÖ thuËt ®Æc s¾c cña tõng t¸c
phÈm
ChuÈn bÞ bµi míi
Tæng kÕt vÒ ng÷ ph¸p (tiÕp)