1/ Yếu tố tự sự, miêu tả trong bài th¬
“Bài ca nhà tranh bị gió thu phá”
của Đỗ Phủ.
I. Tự sự và miêu tả trong văn bản biểu cảm:Bài ca nhà tranh bị gió thu phá
(Mao ốc vị thu phong sở phá ca)
Đỗ Phủ.
Tháng tám, thu cao, gió thét già,
Cuộn mất ba lớp tranh nhà ta.
Tranh bay sang sông rải khắp bờ,
M¶nh cao treo tót ngọn rừng xa,
Mảnh thấp quay lộn vào mương sa.
Trẻ con thôn nam khinh ta già không
sức ,
Nỡ nhè trước mặt xô cướp giật,
Cắp tranh đi tuốt vào lũy tre
Môi khô miệng cháy gào chẳng được ,
Quay về , chống gậy lòng ấm ức !
Giây lát gió lặng, mây tối mực,
Trời thu mịt mịt đêm đen đặc.
Mền vải lâu năm lạnh tùa sắt,
Con nằm xấu nết đạp lót nát
Đầu giường nhà dột chẳng chừa đâu
Dày hạt mưa, mưa, mưa chẳng dứt.
Từ trải cơn loạn ít ngủ nghê
Đêm dài ướt át sao cho trót?
Ước được nhà rộng muôn ngàn gian,
Che khắp thiên hạ kẻ sĩ nghèo đều hân
hoan ,
Gió mưa chẳng núng, vững vàng như
thạch bàn!
Than ôi ! Bao giờ nhà ấy sừng sững
dựng trước mắt,
Riêng lều ta nát , chịu chết rét cũng
được!* Bài ca nhà tranh bị gió thu phá
(Mao ốc vị thu phong sở phá ca)
Đỗ Phủ.
Tháng tám, thu cao, gió thét già,
Cuộn mất ba lớp tranh nhà ta.
Tranh bay sang sông rải khắp bờ,
M¶nh cao treo tót ngọn rừng xa,
Mảnh thấp quay lộn vào mương sa.
Trẻ con thôn nam khinh ta già không sức ,
Nỡ nhè trước mặt xô cướp giật,
Cắp tranh đi tuốt vào lũy tre
Môi khô miệng cháy gào chẳng được ,
Quay về , chống gậy lòng ấm ức !
Giây lát gió lặng, mây tối mực,
Trời thu mịt mịt đêm đen đặc.
Man vải lâu năm lạnh tưa sắt,
Con nằm xấu nết đạp lót nát
Đầu giường nhà dột chẳng chừa đâu
Dày hạt mưa, mưa, mưa chẳng dứt.
Từ trải cơn loạn ít ngủ nghê
Đêm dài ướt át sao cho trót?
Ước được nhà rộng muôn ngàn gian,
Che khắp thiên hạ kẻ sĩ nghèo đều hân hoan ,
Gió mưa chẳng núng, vững vàng như thạch bàn!
Than ôi ! Bao giờ nhà ấy sừng sững dựng trước mắt,
Riêng lều ta nát , chịu chết rét cũng được!
Đoạn 1: Tù sù vµ miªu t¶
-Tự sự ( Hai câu đầu)
-- Miêu tả (Ba câu sau)
=> Có vai trò tạo ra bối cảnh chung cho
bµi th¬
Đoạn 2: - Tự sự kết hợp với biểu cảm
- Tự sự: Trẻ con cướp tranh và tác giả quát tháo
=> Biểu cảm: sự uất ức của tác giả
Đoạn 3: - Tự sự , miêu tả
và hai câu cuối biểu cảm
=> Cam phận
Đoạn 4: Trực tiếp biểu cảm.
=> Tình cảm cao thượng, vị tha
vươn lên sáng ngời.[?] Vậy các yếu tố tự sự , miêu tả trong bài thơ nó
đóng vai trò gì để tác giả thể hiện cảm xúc?
Trả lời:
*Các yếu tố tự sự và miêu tả trong bài thơ nó đã
gợi ra đối tượng biểu cảm để tác giả gửi gắm cảm
xúc .2/ Các yếu tố tự sự , miêu tả qua đoạn văn trích : “ Tuổi thơ im
lặng” của Duy Khán.
[?] Em hãy chỉ ra các yếu tố tự sự, miêu tả và cảm nghĩ của tác
giả trong đoạn văn?- Miêu tả: tả bàn chân của bố: Những ngón chân khum khum, gan
bàn chân bao giờ cũng xám xịt và lỗ rỗ, bao giờ cũng khuyết một
miếng, không đầy đặn như gan bàn chân người khác, mu bàn chân
mốc trắng, bong ra từng bãi, lại có nốt lấm tấm.
- Tự sự: kể về cuộc đời của người cha đi làm ăn vất vả bằng đôi
bàn chân ấy: Bố đi chân đất…………….nó theo bố đi xa lắm.
+ Đêm nào bố cũng ngâm nước nóng…..tài nào xoa bóp khỏi.
- Biểu cảm: tình thương đối với người cha: “Bố ơi!...đã thành
bệnh”.* Câu hỏi thảo luận:
Nếu không có các yếu tố tự sự,
miêu tả trong đoạn văn trích: “Tuổi
thơ im lặng” của Duy Khán thì yếu tố
biểu cảm có thể bộc lộ được hay không
? Vì sao?
** Yếu tố biểu cảm không thể bộc lộ được vì không có
đối tượng để người viết gửi gắm cảm xúc.*Kh«ng nªn t¶ hoÆc kÓ ®Èy ®ñ sù viÖc phong c¶nh
mµ ph¶i chän nh÷ng chi tiÕt gîi c¶m
*Tự sự và miêu tả ở đây nhằm khêu gợi cảm
xúc,do cảm xúc chi phối chứ không nhằm mục đích
kể chuyện, miêu tả đầy đủ sự việc, phong cảnh .I. Tự sự và miêu tả trong văn bản biểu cảm:
II. Ghi nhớ:
* Muốn phát biểu suy nghĩ , cảm xúc đối với đời
sống xung quanh, hãy dùng phương thức tự sự và miêu
tả để gợi ra đối tượng biểu cảm và gủi gắm cảm xúc.
* Tự sự và miêu tả ở đây nhằm khêu gợi cảm xúc ,
do cảm xúc chi phối chứ không nhằm mục đích kể
chuyện, miêu tả đầy đủ sự việc, phong cảnh.II Luyện tập:
Bài tâp 1: ( Trang 138 SGK)
Kể lại nội dung : “Bài ca nhà tranh bị gió thu phá” – của Đỗ
Phủ bằng bài văn xuôi biểu cảm.
Gợi ý:
- Miêu tả: + Cảnh nhà tranh bị gió thu phá.
+ Cảnh trẻ con cướp những tấm tranh.
+ Cảnh ngôi nhà bị mưa dột, ước át…
- Tự sự: + Gió thu thổi tốc mái nhà.
+ Việc trẻ con cướp những tấm tranh.
+ Sự rét buốt trong đêm tối…
- Biểu cảm: + Vượt lên trên nỗi bất hạnh của cá nhân,
ông đã thể hiện tấm lòng cao thượng, vị tha…
I. Tự sự và miêu tả trong văn bản biểu cảm:
* Ghi nhớ: (SGK – 138)Bài tâp 2: ( Trang 138 SGK)
Dựa vào văn bản: “Kẹo mầm” Của Băng Sơn viết lại thành
một bài văn biểu cảm.
Gợi ý:
- Tự sự: + Kể lại việc đổi tóc rối để lấy kẹo mần.
- Miêu tả: + Cảnh chải tóc của mẹ ngày trước và hình
dáng của mẹ.
- Biểu cảm: + Thể hiện nỗi nhớ thương mẹ.
II Luyện tập:
I. Tự sự và miêu tả trong văn bản biểu cảm:
Bài tập 1: (Trang 138 –SGK)
* Ghi nhớ: (SGK – 138)II. Ghi nhí:
*Muốn phát biểu suy nghĩ cảm xúc đối với đời
sống xung quanh , hãy dùng phương thức tự sự và
miêu tả để gợi ra đối tượng biểu cảm và gửi gắm
cảm xúc.Bài tâp 3: Việc đưa các yếu tố tự sự và miêu tả vào bài văn biểu cảm
có tác dụng gì? .
Yếu tố tự sự và miêu tả làm cho người đọc quan tâm.
Yếu tố tự sự và miêu tả giúp cho đoạn văn kéo dài.
Yếu tố tự sự và miêu tả giúp cho bài văn không tẻ nhạt.
Yếu tố tự sự và miêu tả giúp cho bài văn sinh động, cụ thể
II Luyện tập:
I. Tự sự và miêu tả trong văn bản biểu cảm:
Bài tập 1: (Trang 138 –SGK)
Bài tập 2: (Trang 138 –SGK)
A B C D
* Ghi nhớ: (SGK – 138)HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ
a)Bài vừa học:
- Học thuộc ghi nhớ SGK/ 138
- Vận dụng các yếu tố : Tự sự, miêu tả để tạo lập văn bản biểu cảm
- Sưu tầm và chép các đoạn văn, bài văn biểu cảm để làm tư liệu.
b)Bài sắp học:
- Soạn bài: “Cảnh khuya” và “Rằm tháng giêng” Của Hồ Chí Minh.
– Đọc và tìm hiểu chú thích SGK/141.
– Trả lời các câu hỏi phần đọc- hiểu văn bản.
– Sưu tầm một số bài thơ, câu thơ của Bác Hồ viết về trăng hoặc cảnh thiên
nhiên.