Powerpoint bài thành ngữ lớp 7

Kiểm tra bài cũ:
1. Thế nào là từ đồng âm?
2. Hãy đặt một câu với cặp từ đồng âm sau
đây:
đậu (động từ) - đậu (danh từ).
nhắm – mở
 Mắt nhắm mắt mở.
Khóc – cười
 Kẻ khóc người cười.
Nhanh
Chậm
sóc
rùa
như
như
Tiết 48: :Tiếng Việt:
I. Thế nào là thành ngữ?
1. Ví dụ: SGK/ 143.
Nước non lận đận một mình
Thân cò bấy nay lên thác xuống ghềnh

Nêu nghĩa của cụm từ lên thác xuống ghềnh?
Nước non lận đận một mình
Thân cò lên thác xuống ghềnh bấy nay
Lên thác xuống ghềnh
Lên núi xuống ghềnh.
Lên núi xuống rừng.
Leo thác lội ghềnh.
Lên trên thác xuống dưới ghềnh.

Lên xuống ghềnh thác.
Không thể thay
thế bằng từ
khác.
Không thể thêm
vị trí các từ.
Thay thế một
vài từ trong
cụm từ bằng
từ khác.
Thêm một
vài từ ngữ
khác vào
cụm từ.
Thay đổi vị trí
các từ trong
cụm từ.
THÀNH NGỮ
Cụm từ
cố định
 Chỉ sự gian nan, vất vả, khó khăn, nguy hiểm.
Ý nghĩa
hoàn
chỉnh
“lên thác xuống ghềnh”
Cụm từ cố định, biểu thị một ý nghĩa hoàn chỉnh. 
Nước non lận đận một mình
Thân cò lên thác xuống ghềnh bấy nay.
Thành ngữ là gì?
2. Nhận xét:
- Thành ngữ là cụm từ có cấu tạo cố định và biểu thị một ý
nghĩa hoàn chỉnh.
Đứng núi này trông núi nọ
Tìm những biến thể của các thành ngữ sau :
 Đứng núi này trông núi khác
Thành ngữ có cấu tạo cố định nhưng vẫn có thể có
những biến đổi nhất định.
 Lưu ý:
 Đứng núi này trông núi kia
Nước đổ lá khoai  Nước đổ lá môn
 Nước đổ đầu vịt
Lòng lang dạ thú  Lòng lang dạ sói

Nghĩa 1 hiểu bắt nguồn từ
đâu? Nghĩa 2 được hiểu
thông qua phép tu từ nào?
Nước non lận đận một mình
Thân cò lên thác xuống ghềnh bấy nay.
Lên thác xuống ghềnh Chỉ sự lên xuống ở hai địa thế hết sức
khó khăn.
 Chỉ sự gian lao vất vả khó khăn nguy
hiểm
nghĩa chuyển
(nghĩa bóng)
Nghĩa đen
ẩn dụ
Nhanh như chớp
Rất nhanh , chỉ trong khoảnh khắc.
( Như ánh chớp loé lên rồi tắt ngay)
Nghĩa
của
thành ngữ
Được hiểu thông
qua phép chuyển
nghĩa( So sánh)
Tại sao lại nói nhanh như chớp?
Em hiểu nhanh như chớp
có nghĩa là gì?
So sánh
Châu Á
Châu Đại
Dương
Châu Phi
Châu Mĩ
Châu Âu Thái Bình
Dương
Đại Tây Dương
Bắc Băng Dương
Ấn Độ Dương
Năm châu bốn biển
Nghĩa
của
thành ngữ Bắt nguồn
từ nghĩa đen
của các từ
tạo nên nó
 Khắp thế giới có năm châu lục và bốn đại dương (biển).
Nghĩa
của
thành ngữ
Được hiểu thông
qua phép
chuyển nghĩa
(Ẩn dụ, so sánh)
Bắt nguồn
từ nghĩa đen
của các từ
tạo nên nó
Nghĩa của thành ngữ có thể bắt nguồn trực tiếp từ nghĩa đen
của các từ tạo nên nó nhưng thường thông qua một số phép
chuyển nghĩa như ẩn dụ, so sánh …
1.Tham sống sợ chết
2.Ếch ngồi đáy giếng
3.Lòng lang dạ thú 6. Mẹ goá, con côi
4.Lên thác xuống ghềnh
5.Mưa to, gió lớn
Hiểu theo nghĩa đen Hiểu theo nghĩa chuyển
Hãy giải thích nghĩa của thành ngữ Khẩu phật tâm xà?
• Khẩu: Miệng
• Phật: Ông phật
• Tâm: Lòng
• Xà: rắn
Miệng nói lời từ bi, thương người nhưng trong
lòng lại nham hiểm, độc địa.
Thành ngữ Hán Việt
Muốn hiểu nghĩa của thành ngữ Hán Việt
ta phải làm thế nào?
=> Muốn hiểu nghĩa của thành ngữ Hán Việt thì
phải hiểu từng yếu tố Hán Việt trong thành ngữ
-Thành ngữ là loại cụm từ có cấu tạo
cố định, biểu thị một ý nghĩa trọn vẹn.
- Nghĩa của thành ngữ có thể bắt
nguồn trực tiếp từ nghĩa đen của các từ
tạo nên nó nhưng thường thông qua một
số phép chuyển nghĩa như ẩn dụ, so
sánh…
Ghi nhớ 1: SGK/ 144.
II. Sử dụng thành ngữ:
1. Ví dụ:
b.“Tôn sư trọng đạo” là câu thành ngữ nói lên lòng kính
trọng và sự tôn vinh nghề giáo viên.
Xác định vai trò ngữ pháp của các thành ngữ:
Vị ngữ
Chủ ngữ
Phụ ngữ
Thành ngữ có thể làm chủ ngữ , vị ngữ trong câu hoặc
làm phụ ngữ trong cụm danh từ, cụm động từ, …..
a.Thân em vừa trắng lại vừa tròn
Bảy nổi ba chìm với nước non.
(Hồ Xuân Hương)
c. Anh đã nghĩ… phòng khi tắt lửa, tối đèn
thì em chạy sang… (Tô Hoài)
So sánh hai cách nói sau:

Câu hỏi thảo luận
Phân tích cái hay của việc dùng
các thành ngữ trong hai câu trên?
2. Nhận xét:
Thành ngữ ngắn gọn, hàm súc, có tính hình tượng,
tính biểu cảm cao.
- Thành ngữ có thể làm chủ
ngữ, vị ngữ trong câu hay làm
phụ ngữ trong cụm danh
từ,cụm động từ…
- Thành ngữ ngắn gọn, hàm
súc, có tính hình tượng, tính
biểu cảm cao.
Ghi nhớ 2: SGK/ 144.
III/ LUYỆN TẬP:
Bài tập 1
 Những món ăn ngon, quý hiếm được lấy trên rừng, dưới biển.
 Những món ăn ngon, quý được trình bày đẹp.
( Những món ăn của vua chuá ngày xưa )
a. Sơn hào hải vị:
Nem công chả phượng:
b. Khoẻ như voi:
Tứ cố vô thân:
 Rất khoẻ.
 Mồ côi, không anh em họ hàng thân thích, nghèo khổ.
c. Da mồi tóc sương:  Chỉ người già, tóc đã bạc, da đã nổi đồi mồi.
Kể vắn tắt các truyền thuyết
và ngụ ngôn tương ứng để
thấy rõ lai lịch của các thành
ngữ: Con Rồng cháu Tiên, Ếch
ngồi đấy giếng, Thầy bói xem
voi.
Bài tập 2
Ếch
Ngồi
đáy
giếng
- Lời tiếng nói
- Một nắng hai
- Ngày lành tháng
- No cơm ấm…
- Bách … bách thắng
- Sinh... lập nghiệp
. . .
. . .
. . .
ăn
sương
tốt
áo
chiến
cơ
Điền thêm yếu tố để thành ngữ được trọn vẹn
- Chân cứng đá …
-Máu chảy … mềm
mềm
ruột
Bài tập 3

Nước mắt cá sấu
 Sự gian xảo, giả tạo, giả vờ tốt bụng, nhân từ của những kẻ xấu.
Rừng vàng biển bạc
 Rừng và biển đem lại nguồn tái nguyên thiên nhiên vô
cùng quý báu.
SJC
9999
Chuột sa chĩnh gạo
Gạo
Rất may mắn, gặp được nơi sung sướng, đầy đủ, nhàn hạ
Ăn cháo đá bát.
 Sự bội bạc, phản bội, vong ơn.
 Lời chúc phúc sinh nở dễ dàng, an toàn , thuận lợi,
mẹ con đều khoẻ mạnh.
tròn
vuông
=> Nói về những kẻ vô trách nhiệm trước
những việc làm của mình
ĐEM CON BO CHƠ
 Lòng tham không có giới hạn,
ngày càng quá đáng

1. Đầu xuôi đuôi lọt lẽ thường
Đầu sóng ngọn gió bước đường chông gai
Đầu tắt mặt tối gian nan
Đầu trâu mặt ngựa bạo tàn vô lương
Đầu Ngô mình Sở dở dang
Đầu đường xó chợ lang thang bụi đời …
1. Đầu xuôi đuôi lọt lẽ thường
Đầu sóng ngọn gió bước đường chông gai
Đầu tắt mặt tối gian nan
Đầu trâu mặt ngựa bạo tàn vô lương
Đầu Ngô mình Sở dở dang
Đầu đường xó chợ lang thang bụi đời …
2. Bách niên giai lão từng mong
Vinh quy bái tổ - thoả lòng kẻ thi
Xin đừng bán tín bán nghi
Bán thân bất toại còn gì buồn hơn
Bỏ thói an phận thủ thường
Tuỳ cơ ứng biến trăm đường nghĩ suy …
2. Bách niên giai lão từng mong
Vinh quy bái tổ - thoả lòng kẻ thi
Xin đừng bán tín bán nghi
Bán thân bất toại còn gì buồn hơn
Bỏ thói an phận thủ thường
Tuỳ cơ ứng biến trăm đường nghĩ suy …
- Học thuộc phần ghi nhớ, xem kĩ bài giảng.
- Sưu tầm tiếp các thành ngữ theo yêu cầu bài
tập 4- SGK/ 145.
- Chuẩn bị bài “Cách làm bài văn biểu cảm
về tác phẩm văn học” SGK/ 146.
+ Đọc trước phần tìm hiểu.
+ Trả lời các câu hỏi của phần tìm hiểu.
+ Học thuộc lại các bài thơ: Tĩnh dạ tứ,
Hồi hương ngẫu thư, Cảnh khuya, Rằm tháng
giêng  nắm nội dung và nghệ thuật từng
bài.